Van 11 naar 19 milieu-impactcategorieën

De Bepalingsmethode Milieuprestatie Bouwwerken (inmiddels werken we met versie 1.1 en verder te noemen als Bepalingsmethode) onderging een aantal belangrijke wijzingen ten gevolge van de wijzigingen in de EN 15804, de Europese norm die de onderlegger vormt voor de Nederlandse Bepalingsmethode. Deze wijziging hield de uitbreiding van 11 naar 19 milieu-impact categorieën in.

Nieuwe set milieueffectcategorieën

Tijdens het uitvoeren van een levenscyclusanalyse (LCA) van bouwproducten wordt de impact op verschillende milieu-impact categorieën onderzocht en vastgelegd in een milieuprofiel zoals beschreven in Bepalingsmethode Milieuprestatie Bouwwerken waaraan de Europese Norm EN15804 ten grondslag ligt.

Tot 2019 bestonden deze milieueffecten uit 11 categorieën (set A1), in 2019 is dit uitgebreid tot 19 milieu-impact categorieën (set A2). De nieuwe set milieu-impact categorieën zijn hiermee gebaseerd op de huidige wetenschappelijke methoden en sluiten aan bij de Product Environmental Footprint (PEF), een methode die door de Europese Commissie omarmd is om de milieuprestatie van producten te bepalen en dus ook van bouwproducten.

De belangrijkste verandering in deze transitie is het aanpassen van de milieu-impact categorieën verzuring, vermesting, zomersmog, humane toxiciteit en ecotoxiciteit.  In vergelijking met de oude set is de nieuwe set ingedeeld met sub-indicatoren en zijn er indicatoren aan toegevoegd.

De nieuwe indeling en uitbreiding van categorieën heeft gevolgen voor het milieuprofiel van de beschouwde bouwproducten en bouwmaterialen. Met de wijziging van het milieuprofiel verandert ook de milieuprestatie van het bouwmateriaal of -product, aangezien de milieuprestatie een getalsmatige weergave van het milieuprofiel is.

Lees hier een introductie over de milieuprestatie (MPG en de MKI)

Twee sets tegelijk

Het milieuprofiel die volgt uit een LCA berekening wordt zonder gevoelige informatie opgeslagen in de Nationale Milieudatabase in de vorm van een Environmental Product Declaration (EPD) en heeft een geldigheid van 5 jaar en deze mag tussentijds niet verwijderd worden uit de database. Hierdoor wordt voorlopig nog (deels) gerekend met de milieuverklaringen die nog gebruik maakten van de oude A1 set.  

De omzetting zou minder ingewikkeld zijn als de NMD alleen bestond uit categorie-3 productkaarten die door Stichting NMD worden beheerd. Maar naast de categorie 3-kaarten zijn er ook de categorie 1 en 2 kaarten van bedrijven, leveranciers en branches.

Voor de eigenaren van productkaarten is de omzetting naar de nieuwe set omvangrijk, arbeidsintensief en heeft financiële implicaties. De omzetting kon daarom niet van de ene op de andere dag worden gerealiseerd. Stichting NMD besloot daarom in de Bepalingsmethode zowel de oude set milieueffectcategorieën als de nieuwe set op te nemen. De oude set werd aangeduid als ‘set 1’, de nieuwe als ‘set 2’. Met de inwerkingtreding van de Bepalingsmethode per 1 januari 2021 werd het verplicht om twee sets milieudata aan te leveren, een gebaseerd op EN 15804+A1 (set 1) én een gebaseerd op EN 15804+A2 (set 2).

Overgangsregeling

Bovendien waren er ook technische problemen bij de omzetting van bepaalde grondstoffen en halffabricaten, waarvan de basisprofielen niet aan de nieuwe Bepalingsmethode voldeden. Voorbeelden hiervan waren beton en hout. Voor beton gold dat het cementprofiel niet aan de nieuwe Bepalingsmethode voldeed. Evenzo voldeden de productkaarten voor gezaagd hout en voor gedroogd hout niet. Voor deze producten gold een overgangsregeling van een jaar. De overgangsregeling is inmiddels verlengd tot 31 maart 2023.

Versnellingsactie

Om de eigenaren van productkaarten en basisprofielen te stimuleren om hun data te updaten en in overeenstemming te brengen met set 2, heeft Stichting een vergoedingsregeling in het leven geroepen. De ‘Versnellingsactie’ werd ingezet voor bedrijven en brancheorganisaties die hun milieudata op set 1 hadden gebaseerd en van wie de productkaarten en basisprofielen nog binnen de geldigheidstermijn van vijf jaar vielen. In het totaal moeten 341 categorie 1 en 2 productkaarten worden vernieuwd met set A2.

Tot nu toe zijn er 227 productkaarten aangemeld voor de Versnellingsactie.

De versnellingsactie is uitgebracht in 2 rondes. De eerste ronde richtte zich op de organisaties die hun productkaarten tussen 1 augustus 2017 en 31 december 2017 hebben gepubliceerd. De tweede ronde is specifiek gericht op de organisaties die hun productkaarten tussen 1 januari 2018 en 31 december 2020 hebben gepubliceerd. De aanmeldperiode voor de Versnellingsactie is inmiddels gesloten.

Dataeigenaren met productkaarten uit 2017 (ronde 1) hebben tot 31 december de tijd gekregen om hun productkaarten naar set A2 te updaten. Echter, gebleken is dat de beschikbare tijd voor de uitvoering van de update niet toereikend is. Daarom heeft Stichting NMD besloten om de eigenaren van de productkaarten en basisprofielen tot uiterlijk 30 april 2023 24:00 uur de tijd te geven hun geüpdatete data in de NMD op te nemen. Tot deze tijd zullen de oude productkaarten in de NMD actief blijven.

Het uiteindelijk doel van de Versnellingsactie is dat set A2 op alle productkaarten en basisprofielen in de NMD van toepassing is. In het eerste kwartaal van 2023 zal Stichting NMD een analyse uitvoeren om vast te stellen of het daadwerkelijk mogelijk is de milieuprestatieberekening uit te voeren met data die gebaseerd zijn op set A2.

De weegfactoren zijn gebaseerd op een ‘schaduwprijs’ die aangeeft welke kosten de overheid heeft om de milieueffecten van het onderhavige bouwwerk of bouwproduct te neutraliseren. De schaduwprijs wordt daarom uitgedrukt in euro’s. De weegfactoren voor set 2 zijn nog niet vastgesteld. Een onderzoek naar een goede grondslag van de weegset is gaande. Zodra de uitkomst van het onderzoek bekend is, zal Stichting NMD daarover berichten. Vooralsnog zijn de weegfactoren voor set 1 van toepassing en worden de MKI’s en de MPG berekend op basis van set 1.

Lees meer over de Milieuprestatieberekening