Bepalingsmethode Milieuprestatie Bouwwerken

Bepalingsmethode

Met de Bepalingsmethode kan de milieuprestatie van diverse bouwontwerpen worden vergeleken, met als doel de uiteindelijke milieu-impact van een bouwwerk te verlagen. De Bepalingsmethode is prestatiegericht, niet oplossingsgericht en stelt dus geen eisen aan de bouwmethode en de techniek. Opdrachtgevers en -nemers kunnen de methode gebruiken om afspraken te maken over de kwaliteitsniveaus van een bouwproject, met alle ontwerpvrijheid en ruimte voor innovatieve oplossingen.

De Bepalingsmethode bevat:

• Methodische eisen met productcategorieregels (PCR) voor de LCA/EPD voor alle bouwproducten en bouwinstallaties. 
  Lees meer over Product Category Rules
• Het toetsingsprotocol voor de beoordeling.
  Lees meer over de toetsing van milieudata
• De rekenregels voor het berekenen van milieuprestaties van bouwerken. 
  Lees meer over rekeninstrumenten en rekenregels

Europese norm

De basis voor de Bepalingsmethode is de Europese norm EN 15804. Via de EN 15804 worden methodische eisen gesteld aan Europese milieuproductverklaringen (Environmental Product Declarations – EPD's), een officieel document dat de milieu-impact van een product aantoont. Een EPD is gebaseerd op een levenscyclusanalyse (LCA), een methode die de milieu-impact van een product berekent over de gehele levenscyclus. Voor het opstellen en het gebruik van EPD’s ten behoeve van de milieuprestatie van bouwwerken in de Nederlandse context is in de Bepalingsmethode de EN15804 in- en aangevuld met voor Nederland toepasbare scenario’s.

Lees meer over Europese regelgeving

Ecoinvent is een LCA-achtergronddatabase, en ligt aan de basis van alle milieuverklaringen in de NMD. Het opstellen van een milieuverklaring gebeurt middels een LCA-studie volgens de regels die beschreven staan in de Bepalingsmethode. De achtergronddatabase ecoinvent wordt gebruikt tijdens de LCA-studie zodat standaardprocessen niet elke keer opnieuw opgebouwd en geanalyseerd hoeven te worden. Zo kan bijvoorbeeld voor de bepaling van de uitstoot als gevolg van transport per vrachtwagen binnen Europa een standaardproces uit ecoinvent worden gebruikt, zodat de LCA-expert de uitstoot niet zelf hoeft te bepalen en berekenen doormiddel van  onderzoek bij de bron van de uitstoot.

Ecoinvent in de Bepalingsmethode

Bij het uitvoeren van een LCA-studie op een bouwproduct ten behoeve van een milieuverklaring in de NMD is het gebruik van ecoinvent vereist. Hoewel ecoinvent niet de enige beschikbare LCA-achtergronddatabase is, wordt deze in Europa wel beschouwd als meest complete en transparante database. Omdat verschillende onderzoeken hebben laten zien dat dezelfde berekeningen op basis van andere achtergronddatabases zeer verschillende uitkomsten kunnen opleveren, is het zeer belangrijk dat de Bepalingsmethode één specifieke database aanwijst. Daarom is het verplicht gebruik van ecoinvent inclusief specifiek versienummer opgenomen in de Bepalingsmethode.

Ecoinvent versienummers

Eén keer per jaar bespreekt de NMD Technisch Inhoudelijke Commissie (TIC) of een update van de voorgeschreven versie van ecoinvent gewenst is. Momenteel is ecoinvent versie 3.6 vereist voor het aanleveren van data aan de NMD. Per 1-1-2025 zal een wijziging van de Bepalingsmethode ingaan, waarna ecoinvent 3.9.1 vereist is voor het aanleveren van ‘Set A2’ data. Hiervoor geldt een overgangstermijn van 6 maanden, dus tot 1-7-2025 worden nog verklaringen met Set 2 gebaseerd op ecoinvent 3.6 geaccepteerd. Daarnaast zal Ecoinvent 3.6 altijd blijven gelden voor de ‘Set A1’ data van milieuverklaringen. Deze verschillende datasets zijn in lijn met verschillende versies van de EN15804.

NMD-processendatabase

Ecoinvent is in Europa de meest gangbare achtergrondprocessendatabase, maar de NMD biedt ook een processendatabase aan die is toegespitst op de Nederlandse situatie.De laatste versie van de NMD-processendatabase bevat relevante ecoinvent processen, o.b.v. ecoinvent 3.6 en ecoinvent 3.9.1. De NMD-processendatabase bevat ook categorie 1 en 2 data voor ‘halffabricaten’. Dit zijn producten waarvoor data over LCA-modules A1-A3 beschikbaar is, die kunnen worden gebruikt als input voor het opstellen van een volledige milieuverklaring over modules A-D.

Bepalingsmethode en levensduur van een gebouw

In de Bepalingsmethode ‘Milieuprestatie Bouwwerken’ is geen specifieke levensduur(verwachting) van een gebouw gegeven; deze kan onder eigen verantwoordelijkheid worden aangegeven. Wel worden veel gehanteerde defaultwaarden genoemd, zijnde 75 jaar voor woningen en 50 jaar voor de utiliteitsgebouwen. Deze defaultwaarden zijn in de rekeninstrumenten overgenomen, maar hierin is niet beschreven onder welke voorwaarden en hoe van deze defaultwaarden kan worden afgeweken. In de bouwpraktijk is er de behoefte aan een genormeerde levensduurbepaling van het gebouw als gemotiveerde afwijking van de defaultwaarde om de milieuprestatie van gebouwen te kunnen benchmarken en om al in het ontwerpstadium bewust aan te sturen op een lange(re) of korte(re) levensduur. In opdracht van het ministerie van BZK heeft W/E Adviseurs het rapport ‘Richtsnoer Specifieke gebouwlevensduur’ opgesteld, dat fungeert als richtsnoer voor een vrijwillig gebruik van een dergelijke genormeerde levensduurbepaling. Bij voldoende draagvlak kan dit richtsnoer als normatief in de Bepalingsmethode ‘Milieuprestatie Bouwwerken’ worden opgenomen. 

Bepalingsmethode bij renovatie en transformatie

Momenteel ligt er een grote opgave in de bestaande bouw. De energetische kwaliteit van de bestaande gebouwvoorraad moet drastisch omhoog, kantoren worden getransformeerd naar woningen, en hele wijken moeten van het gas af. Belangrijk is dat dit allemaal duurzaam gebeurt. Naast aandacht voor energiebesparing en het binnenklimaat, is ook aandacht nodig voor de materiaalgebonden milieubelasting als gevolg van de ingreep zelf en de daarop volgende gebouwlevensloop. Tot nu toe was er nog geen gedragen methode beschikbaar om deze belasting in beeld te kunnen brengen en om onderbouwd beslissingen te kunnen nemen. In een recent onderzoek (2020) heeft W/E adviseurs een onderzoek uitgevoerd over hoe de Bepalingsmethode specifiek en doelmatig kan worden gemaakt voor renovatie en transformatie. Dit heeft geleid tot een addendum van de Bepalingsmethode: Addendum Renovatie en Transformatie met een aparte toelichting. Samen met de Bepalingsmethode Milieuprestatie Gebouwen, maakt dit addendum het mogelijk ook de milieuprestatie van een gebouw te berekenen dat gerenoveerd of getransformeerd wordt

Lees meer over Milieuprestatie bij renovatie en transformatie