Wat doet een LCA-toetser of -opsteller? In gesprek met LCA-specialist Harry van Ewijk

Harry van Ewijk van SGS Search is een door de NMD erkende LCA-deskundige. Voor het ene bouwproduct stelt hij een LCA op, terwijl hij voor een ander bouwproduct toetst of de opgestelde LCA aan de eisen voldoet. Milieudatabase.nl vroeg hem een toelichting op zijn werk te geven.

Wat doet een LCA-deskundige bij een LCA-onderzoek?

Een bedrijf hoeft niet per se een LCA-deskundige in te huren om een LCA-onderzoek uit te voeren. Sommige bedrijven hebben zelf een LCA-opsteller die de milieudata opstellen. Maar natuurlijk is het wel handig om een LCA te laten opstellen door iemand met de nodige ervaring in het werk. Als LCA-deskundige kijk je goed naar de processen die in het bedrijf plaatsvinden. Je bepaalt alles wat erin komt en wat eruit gaat. Dan gaat het om de inkoop van grondstoffen en halffabricaten, de energie en het water dat bij de productie wordt gebruikt. Ook onderzoek je of er emissies naar de lucht, het water en de bodem gaan. Dat alles relateer je aan de hoeveelheid van het product dat wordt geleverd. Meestal ligt de focus van de LCA-deskundige op het eigen productieproces van de producent. Maar doorgaans wordt de bulk van de milieu-impact bepaald door het materiaal dat de producent inkoopt om zijn product te maken. Zo is een betonproducent voor zijn milieu-impact sterk afhankelijk van het cement dat hij inkoopt. Je kunt, laten we zeggen in tien dagen, een volledig onderzoek doen dat geheel voldoet aan de SBK-bepalingsmethode, maar het is ook mogelijk om in een paar dagen een quickscan uitvoeren om te bepalen waar de zwaartepunten liggen. Met een quickscan voldoe je nog niet aan alle criteria en is het nog niet zo zorgvuldig opgeschreven als nodig is voor een rapport volgens het SBK-Toetsingsprotocol. Maar dan heb je al wel een indruk waar het naar toe gaat. Als de producent vervolgens besluit om een volledig rapport op te maken, dan vormt de quickscan de basis voor verdergaand onderzoek.

Doorgaans wordt de bulk van de milieu-impact bepaald door het materiaal dat de producent inkoopt om zijn product te maken

Waar liggen doorgaans de knelpunten bij een LCA-onderzoek?

Soms heb je geen gegevens van individuele emissies en moet je op zoek naar vergelijkbare processen. Het kan zijn dat je niet exact weet hoe de productie van een halffabricaat verloopt. Je hebt gegevens van een regio, maar die passen niet op de regio die voor jouw onderzoek van belang is. Zo zijn er legio knelpunten te benoemen. In zijn algemeenheid vraagt de aanlevering van de benodigde informatie veel meer tijd dan vooraf verwacht. De doorlooptijd is vaak niet te plannen. Het is niet realistisch om binnen twee weken een compleet LCA-onderzoek te hebben afgerond. Een ander knelpunt is vaak het ontbreken van gegevens. Soms heb je meetgegevens nodig die niet zomaar beschikbaar zijn. Dan ga je uit van de ‘worstcase-scenario’. Je overdrijft dan de milieu-impact van het product. Zie je dat niet terug in het eindresultaat dan blijft het daarbij. Heeft de aanname een substantieel aandeel in de milieuimpact, dan verfijn je de aanname.

Hoe verhoudt het LCA-onderzoek zich tot opname in de  NMD?

Bij de start van een LCA-onderzoek vragen we eerst aan de producent of leverancier wat de bedoeling is, waarvoor de LCA wordt gebruikt en met welke redenen hij of zij de LCA wil laten opstellen. Wanneer het de bedoeling is om een bouwproduct bij de NMD aan te melden, ga je gelijk aan de slag om de milieudata te verzamelen in overeenstemming met de SBK-bepalingsmethode. Op zich is een LCA een LCA, maar je moet je wel realiseren hoe een product in de NMD terecht komt. De toepassing van het product is namelijk van belang. Hoe past het product in de structuur van de NMD? In welke productgroep komt het terecht? Wordt bijvoorbeeld een isolatiemateriaal in het dak of in de wand aangebracht. Gaat het om een akoestische isolatie of een thermische. Voor de LCA zelf hoeft dat niet van belang te zijn. Maar voor de plaatsing van de productkaart in de NMD maakt het wel verschil. Het kan ook zijn dat een product niet goed past in de structuur van de NMD. Dan is het handig om met de NMD in overleg te treden om te zoeken naar een manier die recht doet aan de eigenschappen van het product.

Je werkt ook als toetser voor de NMD. Wat houdt dat werk in?

Het gaat om het toetsen van de data die voor opname in de NMD worden aangeleverd. Dit wordt ook wel ‘reviewen’ genoemd. Is het LCA-onderzoek juist uitgevoerd, zijn de gegevens volledig en correct? De NMD heeft daarvoor een toetsingsprotocol opgesteld. De toetsing wordt verzorgd door een LCA-deskundige die door de NMD is erkend. Belangrijke voorwaarde voor de uitvoering van de toetsing is dat de LCA-deskundige geen betrokkenheid bij het LCA-onderzoek heeft gehad. De toetsing moet door een onafhankelijke, derde partij worden uitgevoerd. Dit betekent dat de toetsing niet door een collega mag worden gedaan. Ik ben dus bij de NMD betrokken als opsteller van een LCA of als toetser van een aangeleverde LCA. De ene keer als opsteller, de andere keer als toetser. Dat verschilt per bouwproduct.

Wat is voor een producent of een leverancier het concrete voordeel van een LCA?

In de GWW-sector heb je een direct voordeel. Als bij een aanbesteding in de GWW-sector een lage milieukostenindicatie wordt gevraagd, dan mag je dat als “harde” euro’s aftrekken van je inschrijfprijs. Dat levert een concreet concurrentievoordeel op. In de B&U-sector is dat nog niet zo duidelijk. Op dit moment levert het vooral zichtbaarheid op. Je kunt je product profileren op duurzaamheid. Het is nog makkelijk om aan de MPG-eis in het Bouwbesluit te voldoen en de eis is nog beperkt tot woningen en kantoren. Maar dat zal anders worden als de eisen worden aangescherpt en verbreed naar andere gebruiksfuncties. 

Hoe zie je de toekomst van de NMD?

LCA is verreweg het beste instrument om de milieu-impact van bouwproducten vast te stellen. Voorlopig zal dat zo blijven. Om de milieuprestatie van bouwwerken te kunnen bepalen is het dan ook nodig dat er een NMD is.

Voor vragen: harry.vanewijk@sgs.com