Niet-Nederlandse LCA’s in NMD - Informatie voor LCA opstellers
Bouwproducten met een LCA-rapport conform de EN15804 kunnen in de Nationale Milieudatabase (NMD) worden opgenomen. Maar de LCA op zich is niet toereikend om het bouwproduct in de NMD te laten opnemen. De LCA vormt de input voor een opnameproces dat specifiek voor Nederland is. Het opnameproces omvat de verificatie van de LCA aan eisen van de Bepalingsmethode Milieuprestatie Bouwwerken en het invullen van een format om het product in de NMD te categoriseren.
In de praktijk is gebleken dat het lastig is voor buitenlandse producenten om hun producten in de NMD op te nemen, waarbij de LCA als een zogenaamde “milieuverklaring categorie 1” in de NMD of als “basisprofiel” in de NMD-basisprocessendatabase wordt opgenomen. Er zijn een aantal drempels, waardoor buitenlandse partijen (vaak) geen verzoek indienen voor opname in de NMD of voortijdig afhaken. Stichting NMD heeft dit probleem onderkend en heeft aan milieuadviesbureau EcoReview gevraagd om het opnameproces onder de loep te nemen en aanbevelingen op te stellen die het opnameproces van niet-Nederlandse LCA’s in de NMD toegankelijker maken zonder de datakwaliteit aan te tasten.
De producent kan ervoor kiezen om de benodigde aanpassingen door de originele LCA-opsteller te laten doen, waarbij ondersteuning m.b.t de uitleg van voorschriften uit de Bepalingsmethode en de toetsing kan worden gedaan door een erkende toetser van de NMD. Het alternatief is om de aanpassingen te laten uitvoeren door een LCA-opsteller die al bekend is met het Nederlandse stelsel. In dat geval is er een aanvullend een partij nodig die de externe toetsing uitvoert. Om het proces zo gemakkelijk mogelijk te laten verlopen is het belangrijk dat alle achtergrondinformatie (inventarisatie, LCA-modellen) behorende bij de originele LCA/EPD beschikbaar komt, zodat bepaalde werkzaamheden niet opnieuw gedaan hoeven te worden.
Het onderzoek is uitgevoerd door Kevin Oranje, Tim Mol en Stijn Mulder (allen van EcoReview). Hun aanbevelingen baseren zij niet alleen op hun eigen ervaringen/inzichten en deskresearch. Voor het onderzoek hebben zij een vragenlijst uitgezet onder door Stichting NMD erkende LCA-opsteller en -toetsers die ervaring hebben met het opstellen en/of toetsen en verifiëren van niet-Nederlandse LCA’s. De antwoorden op de gestelde vragen bevestigden de veronderstelling dat buitenlandse producenten door de verschillende drempels worden afgeschrikt. Tim Mol: “De gedachte heerst bij buitenlandse partijen dat niet-Nederlandse LCA’s per definitie niet geschikt zouden zijn voor opname in de NMD. Dan haakt men al snel af.” De afschrikking wordt volgens Stijn Mulder versterkt door het idee dat een Nederlandse LCA niet bruikbaar is in de rest van Europa. “Dat is jammer, want het is niet het een of het ander. Het kan allebei. Nederlandse LCA’s zijn in Europa goed te gebruiken.” Kevin Oranje: “Met een LCA op basis van de Europese bepalingsmethode EN-15804 voldoe je nog niet aan de Nederlandse Bepalingsmethode. Andersom wel. Een in Nederland geverifieerde LCA voldoet aan de EN-15804.”
Een voorbeeld van een drempel is de dataverzameling met behulp van databases. Voor Nederlandse LCA’s dient de aangewezen versie van de database EcoInvent in de Bepalingsmethode te worden gebruikt. De in Duitsland vaak gebruikte database GaBi is in Nederland niet toegelaten. Een buitenlandse producent die een LCA met GaBi heeft opgesteld, dient daardoor zijn LCA te herzien. “Zonder toelichting en informatieverstrekking vanuit stichting NMD leidt dit soms tot onbegrip”, zegt Kevin Oranje. “Daarnaast had met deze voorkennis eventueel dubbelwerk voorkomen kunnen worden.”
Daarnaast benoemen de onderzoekers nog verschillende andere aspecten die in buitenlandse LCA’s anders of in het geheel niet zijn beschreven en uitgewerkt. De onderzoekers kwalificeren de specifiek Nederlandse invullingen met een ‘lage impact’ tot een ‘zeer hoge impact’. Een zeer hoge impact hebben het type EPD (en daarmee de gedeclareerde levenscyclusfasen), de verwerkingsscenario’s einde leven en de declaratie van de module D-credits. Ook de forfaitaire afstanden, de aanvullende onderbouwingen van de Life Cycle Inventory (LCI) en het communicatieformat maken deel uit van de Nederlandse aanpak.
Beslisboom
Om het opnameproces van niet-Nederlandse LCA in de NMD te vergemakkelijken hebben zij nu een ‘Beslisboom niet-Nederlandse LCA’s’ opgesteld. De beslisboom is een toevoeging aan de al eerder opgestelde ‘Verification Checklist On PCR-NL’. Deze checklist is niet anders dan een uitgebreide lijst van punten die de verschillen tussen de EN 15804 en de Nederlandse Bepalingsmethode in beeld brengen. Met de Beslisboom krijgt de buitenlandse producent een stappenplan die hem door deze uitgebreide checklist begeleidt. Daarbij wordt rekening gehouden met de volgordelijkheid van het opnameproces en de punten uit de Bepalingsmethode met een ‘hoge impact’.
Kevin Oranje: “Met de beslisboom willen we de te nemen stappen ordenen en inzichtelijk maken. Daar begint het mee. Want het stroomlijnen van het opnameproces gaat eigenlijk om verbetering van de informatieverstrekking. Het begint met het in beeld krijgen van de documenten die aangeven aan welke voorwaarden en eisen je moet voldoen. De beslisboom helpt daarbij. Het geeft de grote stappen weer die je moet nemen om een LCA conform de EN15804 opgenomen te krijgen in de NMD. Maar let wel, het is geen verkorte route. Het biedt geen versoepeling in eisen. Je moet aan dezelfde eisen voldoen als die voor een Nederlandse LCA van toepassing zijn.”
Bekijk hieronder de beslisboom in het Nederlands of in het Engels. Onderaan de pagina kunt u deze als pdf downloaden.
De aanbeveling van de onderzoekers om de informatieverstrekking te verbeteren beperkt zich niet de tot de technische aspecten van het opnameproces. Stijn Mulder: “Buitenlandse producenten komen vaak met een LCA-adviseur aanzetten uit het land waar ze zelf zijn gevestigd. Deze adviseurs zijn over het algemeen niet goed op de hoogte van de Nederlandse aanpak. Onze informatievoorziening over de Nederlandse situatie is voor buitenlandse LCA-adviseurs zeer gebrekkig, aangezien de relevante documenten niet allemaal in de Engelse taal zijn geschreven.” Tim Mol: “De invoermodule voor de data is alleen maar in het Nederlands beschikbaar. Dit toont aan dat de NMD niet makkelijk toegankelijk is voor de buitenlandse markt. Het is gewoon noodzakelijk dat alle documenten en invoermodules van de database ook in het Engels zijn te lezen. Bovendien moeten ze makkelijk vindbaar zijn.”
Ten slotte komen de onderzoekers met een aantal algemene aanbevelingen voor Stichting NMD:
- Standaardiseer het verificatieproces met de ontwikkeling van een format dat bijhoudt welke wijzigingen er hebben plaatsgevonden t.o.v. van de geverifieerde LCA conform EN15804. Zodoende hoeft de erkend LCA-deskundige zich alleen op de aanpassingen en wijzigingen te focussen en niet op de reeds “goedgekeurde” en onveranderde delen van de LCA. Hiermee kan het verificatieproces worden bespoedigd.
- Onderzoek de mogelijkheden tot inkorting van de Verificatiechecklist middels het weglaten van punten waar (vrijwel) altijd aan wordt voldaan vanuit de EN15804. De checklist wordt daardoor voor de lezer beter behapbaar. In het onderzoek worden een aantal voorbeelden gegeven.
- Werk nauwer samen met Stichting MRPI om de informatieverstrekking richting Europa te verbeteren en onderzoek hoe Stichting NMD meer betrokken kan worden bij het internationale EPD-netwerk ECO Platform. Kevin Oranje: “Door de samenwerking met MRPI te intensiveren kan Nederland meer invloed op Europees niveau krijgen en komt de Nederlandse aanpak bij buitenlandse producenten beter voor het voetlicht.”
Inmiddels is stichting NMD actief aan de slag gegaan met de aanbevelingen van het rapport. NMD-projectleider John Drissen meldt dat stichting NMD een oriënterend gesprek met stichting MRPI heeft gevoerd. “We hebben MRPI geïnformeerd over de aanbevelingen uit het rapport. We hopen samen tot een actieplan te komen waarmee een inkorting van de Verificatiechecklist en het verificatiesproces kan worden bewerkstelligd. Op korte termijn zal stichting NMD contact zoeken met ECO Platform met het doel de geverifieerde NMD-data beter zichtbaar te maken voor de Europese markt. Verder zullen we een communicatiecampagne starten om buitenlandse producenten en leveranciers te informeren over de opname van milieudata in de NMD. De campagne zal in het Engels worden gevoerd met daarbij een vertaling van de relevante documenten. Het beslismodel zal hierin een belangrijke rol spelen.”
Thema | Evaluatiepunt | Checks/aanpassingen |
TYPE EPD EN BIJBEHORENDE LEVENSCYCLUSFASEN | Scope | Is de scope in overeenstemming met de Bepalingsmethode? Cradle-to-gate (basisprofiel) of Cradle to Grave? |
FUNCTIONELE EENHEID, PRODUCTEENHEID EN REFERENTIELEVENSDUUR | Functionele of Producteenheid | Is de functionele eenheid gehanteerd in de EPD geschikt voor de NMD? Eventueel omrekenfactor toevoegen of schaalbaar maken. |
Levensduur | Vaak is er geen referentielevensduur opgenomen, deze moet worden toegevoegd voor opname in de NMD. | |
SYSTEEMGRENZEN EN CRITERIA VOOR HET BUITENBESCHOUWING LATEN VAN INPUT EN OUTPUT | Systeemgrenzen | Ontbreken er modules in de LCA? Vaak zijn een aanpassingen noodzakelijk in de gebruikte scenario’s van Module A4 en C2, transport moet worden aangepast naar het forfaitair scenario en forfaitaire transportprocessen. In module C3, C4 en D moet het eindelevensscenario vaak worden aangepast naar een representatief scenario, vaak kan worden aangesloten bij de forfaitaire scenario’s die beschikbaar zijn. Module D moet zijn voorzien van een juiste berekening van de netto doorgegeven masse en grondstofequivalent en zo worden gemodelleerd in de LCA. |
Buiten beschouwing laten input en output | Bij een getoetste EPD conform de EN 15804 is dit meestal correct gedaan | |
SELECTIE VAN DATA EN DATAKWALITEIT VEREISTEN | Representativiteit en datakwaliteit | Bij een getoetste EPD conform de EN 15804 is dit meestal correct gedaan, het is verstandig om de tabellen over datakwaliteit uit het NMD-toetsingsprotocol na te lopen. |
Gebruikte processen / Ecoinvent versie | De EPD moet zijn opgesteld met de voorgeschreven versie van Ecoinvent, andere databases zijn niet toegestaan. De gebruikte processen in het model moeten worden gecontroleerd en/of omgezet worden naar de juiste versie. | |
INVENTARISATIE: DATAVERZAMELING | Compleetheid & kwaliteit | Bij een getoetste EPD conform de EN 15804 is dit meestal correct gedaan. |
LEVENSCYCLUSEFFECTBEOORDELING | Milieueffecten | Indien de EPD is opgesteld conform de EN 15804:2012+A2:2019, zijn alleen de effectcategorieën van de +A2 set opgenomen in de EPD. Voor opname in de NMD is ook specifiek de A1 set nodig + een nationale aanvulling op 4 toxiciteit effecten. Indien het model is gemaakt in LCA-rekenprogramma SimaPro en met de juiste Ecoinvent versie is opgesteld, kan het huidige LCA-model met de NL rekenmethode worden gebruikt (of beschikbaar worden gesteld) voor deze aanvullende berekening. |
LEVENSCYCLUSINTERPRETATIE | Gevoeligheidsanalyse / zwaartepuntanalyse | Dient na update van de modellen/herberekening van de resultaten opnieuw opgesteld te worden volgens de voorschriften uit de bepalingsmethode. |
COMMUNICATIEFORMAT EN FORMAT VOOR AANLEVEREN DATA AAN STICHTING NMD TEN BEHOEVE VAN NMD | Invoer | Deze moet altijd worden toegevoegd, de resultaten moeten in de invoermodule van de NMD worden opgenomen. |