Duurzaam herinrichten van de openbare ruimte met de MKI
De gemeente Oss gebruikte een proefproject om te leren hoe de openbare ruimte duurzaam kan worden ingericht. Het Project Bernhardlaan ging over duurzaam inkopen met MKI-waarden. De opgedane kennis en ervaringen kunnen in volgende projecten worden gebruikt.
Foto: Esther van der Lugt
In de gemeente Oss zijn de noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden aan een drietal straten gebruikt om ervaring op te doen met het duurzaam herinrichten van de openbare ruimte. Concreet ging het om werkzaamheden als het vervangen van de bestrating, het vervangen van de riolering, het uitbreiden van het groen en het aanleggen van wadi-stroken. Maar als proefproject ging het vooral om vragen als: hoe realiseer je een duurzame inrichting van de openbare ruimte, waaruit bestaat een duurzame inrichting, hoe organiseer je een duurzame uitvoering en hoe controleer je die uitvoering. Esther van der Lugt, adviseur duurzaamheid van de gemeente Oss, is enthousiast over het ‘Project Bernhardlaan’. “Het heeft ons veel kennis en ervaring opgeleverd. Er zijn zeker wel verbeterpunten, maar er ligt nu een basisscenario waar we op kunnen bouwen.”
De eerste slag werd gemaakt met de ontwikkeling van een duurzaam ontwerp. De straten waren breed opgezet en dat betekende dat er ruimte was om de vierkante meters bestrating te verminderen ten gunste van de groenstroken. Het nieuwe ontwerp leverde 20% materiaalreductie op. De versmalling van de stoepen leidde wel tot de nodige discussies met de bewoners tijdens het inspraaktraject. Het ecologische verhaal droeg bij aan de oplossing waar nu de bewoners ook tevreden over zijn: het vergroenen van de grijze verharding, meer diversiteit van boomsoorten, en het opvangen van regenwater in wadi-stroken met stinzenbeplanting.
Met het duurzame en klimaatadaptieve ontwerp startte de gemeente Oss de aanbestedingsprocedure. Vanaf het ontwerp begon de zoektocht naar het juiste ambitieniveau, het vaststellen van de gunningseisen en de haalbaarheid van de uitvoering. Esther van der Lugt: “Bij de RVO hebben we subsidie aangevraagd om extern advies te kunnen inwinnen bij de aanbesteding. We hebben de subsidie gebruikt voor het verbeteren van het ontwerp op basis van de ambities en het vaststellen van de gunningseisen. BouwCirculair heeft ons geholpen bij het doorlopen van de circulaire R-strategieën om het ontwerp te verduurzamen en het opstellen van de gunningseisen. De eerste R-strategie is Reduce: wat kan je aan materialisatie weglaten? We kwamen uit op 20% bestratingsmateriaalreductie. Daarnaast bood de subsidie ons de mogelijkheid om de aangeboden LCA’s te laten verifiëren. LBP|SIGHT verifieerde de aangeboden LCA’s en SKG-IKOB controleerde of de aangebrachte producten in overeenstemming waren met de gunning.”
De aanbesteding is uiteindelijk opgezet op basis van de Beste-Prijs-Kwaliteits-Verhouding, waarbij kwaliteit vertaald werd in MKI-waarden om te gunnen op waarde. “De bulk van het materiaal bestond uit bestrating. Daarom hebben we ons gericht op vier productgroepen, namelijk stoeptegels, straatstenen en twee soorten betonbanden. Voor deze productgroepen hebben we eerst zelf berekeningen gemaakt die gebaseerd waren op de door ons ingeschatte prijzen en MKI-waarden. Deze oefening was nodig om tot een formule te komen waarbij de gunningseisen en de prijs in een goede verhouding tot elkaar stonden. Wij zochten naar een verhouding die de beste milieukwaliteit voor een redelijke prijs zou opleveren. We kwamen uit op een verhouding waarbij de milieuprestatie ongeveer 30% van de gunning bepaalde. Als bovengrens hadden we een MKI-waarde van 18 euro voor de verschillende producten vastgesteld en als ondergrens 8 euro.”
De zoektocht naar een goede formule was succesvol. Er waren vier inschrijvingen, waarbij de bieding van Aannemersbedrijf Van de Haterd uit Geffen als winnaar uit de bus kwam. “Wat betreft de betonbanden lagen de biedingen dichter bij elkaar, maar bij de stoeptegels en de straatstenen zagen we grotere MKI-reducties. Je ziet dat de fabrikanten bezig zijn deze producten te verduurzamen, te innoveren.”
Vervolgens werden de aangeleverde LCA’s door de LCA-deskundige van LBP|SIGHT geverifieerd. Afgesproken was dat de leveranciers hun LCA’s direct bij de LCA-deskundige mochten aanleveren. “We wilden mogelijke zorgen van de markt over geheimhouding wegnemen. Daarnaast wilden we graag een verificatie voorafgaand aan de uitvoering, omdat het best wel spannend was of de geboden milieuprestatie kon worden gerealiseerd. De verificatie voorafgaande aan de gunning is goed verlopen. Ook de verificatie na de uitvoering van de werkzaamheden heeft geen belangrijke afwijkingen aan het licht gebracht.”
“Dankzij deze ervaring hebben we een belangrijke les geleerd: We hebben de KOMO-eis standaard in onze bestekken staan. Uiteindelijk hebben we gegund aan de inschrijver die een KOMO-certificaat kon overleggen en die qua MKI de tweede plaats behaalde. Deze inschrijver heeft ook een mooie MKI-reductie bereikt. De betonstraatstenen (qua volume de grootste productgroep) hebben een geverifieerde MKI van een flink aantal euro’s lager dan de bovengrens van €18. De KOMO-eis heeft er wel toe geleid dat we een iets lagere milieukwaliteit kregen dan de markt nu al biedt.”
De eindevaluatie van het project moet nog worden geschreven, maar Esther van der Lugt beschouwt het pilotproject Bernhardlaan nu al als zinvol en succesvol. De opgedane kennis en ervaringen worden meegenomen in volgende projecten. “Voorafgaand aan de aanbesteding hebben we met verschillende marktpartijen om tafel gezeten om te brainstormen over ambities en haalbaarheid. Dat gesprek met lokale aannemers, sloopbedrijven en leveranciers was zeer zinvol en heeft veel kennis opgeleverd. Het maakte ons ook bewust van onze rol in de lokale duurzame bouweconomie en hoe wij als gemeente de ontwikkeling van duurzaamheid kunnen stimuleren.”
Milieudatabase.nl wil graag projecten met een lage MPG laten zien. Laat het ons weten als u aan een project werkt of heeft gewerkt met een MPG van 0,5 of lager. U kunt u project aanmelden via mailadres communicatie@milieudatabase.nl
Lees meer:
Milieudatabase.nl wil graag projecten met een lage MPG laten zien. Laat het ons weten als u aan een project werkt of heeft gewerkt met een MPG van 0,5 of lager.
U kunt uw project aanmelden via mailadres communicatie@milieudatabase.nl
