Sunbeam: eerste montagesysteem voor zonnepanelen met een categorie-1 milieuverklaring
Brecht van der Laan komt net uit een vergadering met de werkgroep Circulariteit van branchevereniging Holland Solar als we elkaar spreken voor dit interview. Met de zonnepanelenbranche is het gelukt CAT 2-milieudata aan te leveren voor de Nationale Milieudatabase. “Een enorme verbetering ten opzichte van de CAT 3-milieudata die er tot nu toe in stonden.” Het is puur toeval dat we elkaar op dit moment spreken, want de reden van ons gesprek is vooral de CAT 1-milieuverklaring die sinds kort in de Nationale Milieudatabase staat van de producten van Sunbeam, het bedrijf waar Brecht duurzaamheidsmanager is. Het wordt een gesprek over intrinsieke motivatie, gewoon dóen en hoe waardevol en makkelijk het is om milieuverklaringen van je producten toe te voegen aan de Nationale Milieudatabase.
Sunbeam
Brecht van der Laan
Zonne-energie op daken toegankelijker maken
Sunbeam maakt montagesystemen voor zonnepanelen en alleen al het ontstaan van het bedrijf heeft alles te maken met een duurzame kijk op materialen. Brecht: “Onze oprichters zagen in de markt hoe ingewikkeld het eigenlijk ging om zonnepanelen te monteren. Er was veel arbeid en ballast voor nodig. Dat moest slimmer kunnen dachten zij.”
“In 2011 kwam het eerste product van Sunbeam op de markt, een montagesysteem voor zonnepanelen voor platte daken. Het uitgangspunt daarbij: door de zonnepanelen in een net iets lagere hoek te monteren, houden ze elkaar als het ware vast. Niet alleen kun je zo meer panelen kwijt op dezelfde oppervlakte, voor de montage is ook minder ballast en arbeid nodig. Zo werd zonne-energie op daken toegankelijker en leverde het meer financieel rendement op. Nu, in 2023, staat dat oorspronkelijke idee nog steeds als een huis. Het is tegenwoordig zelfs de standaard geworden in zonnepanelenmontage.”
Inmiddels heeft Sunbeam 30 medewerkers en voegde het bedrijf ook montagesystemen voor schuine daken toe aan het assortiment.
Klimaatneutrale producten
Vanuit de intrinsieke motivatie om geen CO2 de wereld in te brengen, startte Sunbeam een paar jaar geleden met het in kaart brengen van de hele keten van haar montageproducten.
“Het zou heel makkelijk zijn om te zeggen: ‘We zitten in de duurzame energie, dus we zijn al goed genoeg bezig.’ Of: ‘Ons product heeft relatief zo’n kleine impact in vergelijking met de productie van zonnepanelen, het doet er niet zoveel toe daar duurzamer in te worden.’ Maar wij wilden weten waar onze impact zit en hoe we die kunnen verkleinen. Iedereen heeft immers een verantwoordelijkheid. Wij willen die nemen en daarin ook het voortouw pakken.”
“Door de keten in kaart brengen, zagen we waar we de meeste impact kunnen maken. We gebruiken bijvoorbeeld veel staal, dus we zijn gaan kijken hoe we het gebruik van staal kunnen verminderen. We gebruiken ook veel aluminium en kunststof. Daarvan gebruiken we nu alleen nog 100% gerecyclede materialen die idealiter ook nog met hernieuwbare energie zijn geproduceerd.”
Concrete doelen
“Wat ons hier enorm bij hielp was concrete doelen stellen. We willen jaarlijks 6% minder CO2 uitstoten bijvoorbeeld. Zo’n doel, daar kun je natuurlijk los op als engineer. Onze productontwikkelaars werken heel gericht ergens naartoe en kunnen met elkaar bepalen: wat is laaghangend fruit en doen we nu, en wat is ingewikkelder en doen we daarna? Zo kan ik me voorstellen dat we in de toekomst overstappen op waterstofstaal. Dat is alleen nu nog lastig verkrijgbaar en duur, dus kozen we eerst voor de factoren waar we nu al impact mee kunnen maken.”
Het in kaart brengen van de keten stelde Sunbeam ook in staat haar producten te laten certificeren. “We hebben een duidelijk plan en heldere doelen om onze CO2-uitstoot te verminderen. Ons hele bedrijf is daarop ingericht. We compenseren ook de CO2-uitstoot die we wel nog veroorzaken. Zo kregen onze producten het certificaat CO2-neutraal.”
Branchedata in de Nationale Milieudatabase
Wat Brecht wel merkte was dat de focus ook CO2 ergens ook wat beperkt is. “Binnen de branchevereniging waren we toen al bezig met het verzamelen van categorie 2-milieudata voor in de Nationale Milieudatabase. Tot dan toe stonden zonnepanelen er alleen nog met categorie 3-data in. Dat was niet meer houdbaar. De MPG wordt steeds verder teruggeschroefd en op categorie 3-data komt een opslag van 30%, omdat ze niet zo scherp zijn. De bouwsector sprak ons daar als sector op aan. Nu staan zonnepanelen er wel met categorie 2-data in en dat heeft een enorm positief effect op de berekening. Het helpt de bouwsector om zonnepanelen te blijven leggen en is een stimulans voor ons als branche om nog meer te gaan verbeteren.”
Subsidieregeling Witte Vlekken
“Ik realiseerde me door dit proces dat er natuurlijk veel meer impact is dan alleen je CO2-uitstoot. Een levenscyclusanalyse kijkt ook naar andere giftige stoffen en bijvoorbeeld ook naar watergebruik. Er zijn nog zoveel meer manieren waarop je kan verduurzamen! En toen kwam de subsidieregeling Witte Vlekken van de NMD onder mijn aandacht. Dat was voor ons de trigger om een categorie 1-milieuverklaring te laten opstellen voor opname van onze producten in de Nationale Milieudatabase.”
“Dat bleek overigens totaal niet ingewikkeld. Ik heb een paar offertes aangevraagd van LCA-deskundigen voor het opstellen van de levenscyclusanalyse en gekozen voor de expert waar ik de beste klik mee had. Hij pakte het lekker pragmatisch aan en dat past bij ons. Sowieso is er een heel helder format om al je data aan te vullen. Je wordt helemaal aan de hand genomen. Dat lukt iedereen.”
Milieu-impact als selectiecriterium in opkomst
En nu? “Nu ben ik vooral heel trots dat we dit gewoon doen. Geen van onze concurrenten staat er nog in en dat zou voor ons een reden kunnen zijn om het dan ook maar niet te doen. Maar dan gebeurt er niks en verandert er niks. Wij willen voorleven en hopelijk volgen er dan snel andere partijen.”
“Ik voel ook aan alles dat er verandering komt. In onze branche wordt vooral nog geselecteerd op prijs, maar het selectiecriterium milieu-impact is in opkomst. Zeker als de MPG nog verder naar beneden gaat, ga je uiteindelijk projecten winnen op je milieu-impact. Maar dan moeten je categorie-1 data wel in de Nationale Milieudatabase te vinden zijn.”
Gewoon beginnen, gewoon dóen
Brecht vertelt graag over zijn ervaringen met de Nationale Milieudatabase. “We gaan er binnen de branchevereniging actief met andere bedrijven over in gesprek. Ik zou ook tegen producenten in andere branches willen zeggen: ga het aan, het is makkelijker dan je denkt. En het is inspirerend. Het helpt je nog concreter aan de slag te gaan met je intrinsieke motivatie om positieve impact te maken. Heel veel mensen zijn je al voorgegaan, dus er zijn genoeg ervaringen om van te leren. Gewoon beginnen, gewoon dóen.”
Categorie 1,2 & 3, hoe zat het ook alweer?
In de Nationale Milieudatabase worden de milieudata van bouwproducten verzameld. Die data beschrijven voor elke levensfase van het product welk effect het bouwproduct heeft op de uitputting van grondstoffen en welke toxische emissies vrijkomen. De database is de centrale gegevensbron voor rekeninstrumenten waarmee de milieuprestaties van bouwwerken worden bepaald. In de Nationale Milieudatabase onderscheiden we drie categorieën milieuverklaringen van producten.
Categorie 1
Dit zijn getoetste, merkgebonden data. Ze zijn eigendom van de fabrikant.
Categorie 2
Dit zijn getoetste, branche/sectorgebonden data. Ze zijn eigendom van de branche.
Categorie 3
Dit zijn ongetoetste, generieke data, opgesteld door LCA-experts. Deze categorie 3-data vormen een terugvaloptie voor als er nog geen kaarten van dit product bestaan. Deze data zijn minder scherp, daarom zit er een ophoogfactor op van 30%.
Om de Nationale Milieudatabase te vullen met zoveel mogelijk categorie 1 en 2-data, stimuleren we producenten en fabrikanten van bouwmaterialen bij het aanleveren van deze data. Dit doen wij met een regeling waarmee u €2.500 vergoed kan krijgen voor het laten maken van een LCA.