De opkomst van de circulaire keuken
Jaarlijks worden 1,5 miljoen keukenkastjes vervangen door nieuwe. Gezien de grote vraag naar woningen zal het aantal keukenkasten die de woning worden ingebracht en later weer eruit worden gehaald, eerder toe- dan afnemen. Tot nu toe verdwijnen de oude kastjes voor een groot deel in de verbrandingsoven. Maar de keukenbranche komt in beweging. Er zijn initiatieven om de afvalberg van keukenkasten te verminderen en de keukenproductie om te zetten naar een circulair proces.
Koplopers in de ontwikkeling van de ‘circulaire keuken’ zijn de DKG (Bruynzeel Keukens en Keller Keukens), Bribus en Chainable. Marktleider DKG is bezig een productieproces op te zetten waarbij de onderdelen van oude keukens worden gedemonteerd en van het oude spaanplaat nieuwe platen worden gemaakt. Keukenfabrikant Bribus heeft in samenwerking met de TU Delft een circulair keukenconcept ontwikkeld. Het Bribus-concept bestaat uit een modulair plug-and-play-principe, waarbij een basisframe aan de muur wordt gemonteerd en aan het frame modules als kasten, schappen en achterwanden in drie verschillende werkhoogtes kunnen worden vastgeklikt.
Losmaakbaar en aanpasbaar
Ook startup keukenfabrikant Chainable heeft een concept ontwikkeld waarin hergebruik, levensduur, aanpasbaarheid en duurzaam materiaalgebruik belangrijke uitgangspunten zijn. De keukenfabrikant uit het Noord-Brabantse Gilze maakt eveneens gebruik van een modulair klikbaar frame, maar dan van staal. Het gaat om minimaal 25% gerecycled staal, maar niettemin is de keuze voor staal opvallend. Het kwam voort uit de wens een basisframe te ontwikkelen dat minstens 60 jaar meegaat en dat past in een modulair systeem. “Het stalen frame is bovendien nodig”, stelt medeoprichter en directeur Simon Rombouts, “om stabiliteit en constructieve sterkte te verkrijgen.
Traditionele keukens halen de stabiliteit uit kasten die tegen elkaar worden geplaatst. Dit leidt ertoe dat twee panelen naast elkaar worden geplaatst. Onze kasten zijn gemaakt van losse panelen die aan elkaar worden geklikt. We hebben daardoor geen dubbele panelen. De stabiliteit halen we uit het frame. Het voordeel is dat we tot 47% aan plaatmateriaal besparen. Bovendien zorgt het klikbare frame ervoor dat de keuken in de loop van de tijd verplaatsbaar en aanpasbaar blijft. Je kan het frame naar behoefte uitbreiden, inperken of geheel verwijderen en ergens anders aanbrengen. De frontpanelen kan je makkelijk vervangen, een zogenoemde ‘schilvervanging’, terwijl het frame een leven lang meegaat.”
De panelen worden gemaakt van oude keukenkasten en werkbladen. Samen met Unilin Panels heeft Chainable een urban-mining systeem opgezet om van oude keukens nieuwe keukens te maken. Bij het oogsten van de oude keukens zijn verschillende sloopbedrijven betrokken. Vervolgens worden de oude keukens verspaand en daarvan worden nieuwe platen gemaakt. “Wij zijn nu aan het kijken of we een hogere trede op de R-ladder kunnen bereiken. Dat kan bijvoorbeeld door hoogwaardig hergebruik van het binnenwerk van de oude kasten. Het binnenwerk slijt minder dan de fronten van de keukenkast en kan soms wel 30 jaar mee. Ook het werkblad is bij ons modulair geworden. De delen van het werkblad worden aan de onderzijde aan elkaar bevestigd. Zonder kit is de bevestiging in principe al waterdicht. Het voordeel van een modulair blad is niet alleen de aanpasbaarheid. Het is makkelijker in de transport en bij de opslag. In vergelijking met een op maat gemaakt werkblad heb je bovendien minder snijverlies als je modulaire bladen uit een grote plaat maakt.”
Hergebruik in business
De keuken wordt aangeboden in het KaaS-concept, Kitchen-as-a-Service. Dit concept maakt het mogelijk om de keuken geheel of deels te leasen. Ook koop is mogelijk. Bij koop wordt een terugkoopgarantie geboden. Simon Rombouts: “Wij zijn nu zo’n anderhalf jaar bezig om het concept in de markt te zetten en dat gaat voortvarend. We werken nu vaak voor middelgrote woningcorporaties met projecten van honderden woningen. Met deze praktijkervaringen mogen we nu ook pilots uitvoeren bij de grotere corporaties. De circulaire keuken bieden we de corporaties aan als een leaseproduct of in de vorm van koop met terugkoopgarantie. Wij menen dat we op deze wijze de corporaties ontzorgen en voordeel bieden, maar het is natuurlijk ook voor ons van belang. Zo zijn wij weer verzekerd van grondstoffen voor de toekomst.”
Milieudata van producten in de NMD
Simon Rombouts is vast van plan om de milieudata van producten van zijn circulaire keuken een plek te geven in de Nationale Milieudatabase. “In de onderzoeksfase hebben we al meerdere keren een LCA van de keuken opgesteld. Samen met Alba Concepts zijn wij nu bezig om de verschillende onderzoeken te gebruiken voor de ontwikkeling van een EPD die in een NMD-productkaart kan worden omgezet.” Hij betreurt wel dat de eisen van de MIA-Vamil regeling zo zijn opgesteld dat de regeling niet volledig op zijn circulaire keuken past. “Aan de circulaire keuken is een MIA-code toegekend (code E6318; red.), maar de coating van de toplaag is niet biobased en dat is eigenlijk wel vereist. Een biobased toplaag voldoet echter nog niet aan de kwaliteitseisen die wij stellen. Ik vermoed dat daardoor geen enkele circulaire keuken aan de eisen van MIA-Vamil-regeling van 2022 voldoet. Dat is bijzonder jammer, want dit zou een belangrijke steun in de rug voor de circulaire keuken zijn geweest.”