MFA Belaveld, lage MPG-score dankzij hergebruik   

In Tilburg-Noord wordt een oude gymzaal gedemonteerd en vervangen door een gloednieuw multifunctioneel complex voor sport, dans en toneel. BINX Smartility mag in opdracht van de gemeente Tilburg de multifunctionele accommodatie ‘Belaveld’ ontwerpen en bouwen. Het is een project met hoge duurzaamheidsambities, zoals blijkt uit de score van de milieuprestatie. De MPG vanMFA Belaveld blijft onder de 0,5. Dit is onder meer te danken aan de focus die het bouwteam heeft voor hergebruik van bestaande materialen (onder andere materialen die vrijkomen uit de sloop van de gymzaal) en de toepassing van biobased bouwproducten.

Het ontwerp, van RoosRos Architecten, heeft twee grote ruimtes en wordt in 2025 opgeleverd. Eén daarvan is een beweegbox die ook de basisschool gaat gebruiken voor gymlessen. In de andere ruimte komt een ontwikkelbox. Met een oppervlakte van ongeveer 1.000 vierkante meter vormt het gebouw een verbinding tussen de bestaande school en de sport- en spelelementen in het park.

Belaveld bestaat in de kern uit een skelet van staal en hout op een betonnen fundering en met een dak van staal en hout. Niettemin behaalt het complex van 1 bouwlaag een zeer goede MPG-score (0,492), terwijl de berekening van GPR-gebouw aangeeft dat materialen optimaal worden hergebruikt en de losmaakbaarheidsindex (LI) een score van 49% vermeldt. Het duurzaamheidsverhaal van Belaveld begint bij het vaststellen van een hoog ambitieniveau in de ontwikkelfase. Maar het daadwerkelijk realiseren van het ambitieniveau is een tweede verhaal.

Hoewel voor dit type gebouw op dit moment in de bouwregelgeving geen eis aan de milieuprestatie is opgenomen, stelde de gemeente Tilburg in zijn hoedanigheid als opdrachtgever een ambitieniveau vast met een sterke nadruk op circulair en biobased bouwen en een MPG lager dan 0,8. De gemeente vroeg om een bouwwerk te ontwerpen op basis van de principes van de R-ladder en circulaire ontwerpstrategieën. Hergebruik van materialen en producten, de kans op levensduurverlening op basis van losmaakbaarheid en gebruik van hernieuwbare materialen gaven invulling aan de door de gemeente opgestelde gunningscriteria.

MFA Belaveld vervangt een oude sportzaal. In de eerste plaats is gekeken naar de materialen die bij ontmanteling daarvan vrijkwamen. Een belangrijk deel van de staalconstructie uit het oude gebouw heeft een nieuwe bestemming gekregen. Ook is veel hout hergebruikt. Vervolgens is in samenwerking met de ‘Stadsmijn Achterhoek’ verder gezocht naar de toepassingsmogelijkheden van herbruikbare materialen.

“Het was een zeker zoektocht”, stelt Kim Stekelenburg, teamleider bouw van BINX Smartility. “Maar alle leden van het bouwteam hebben hieraan meegewerkt. Het resultaat mag er zijn. De GPR-gebouwberekening beoordeelt het hergebruik van materialen en producten als optimaal. Meer dan 20% van de materialen valt in de categorie biobased en circulair.”

“Bij het gebruik van biobased materialen is het vaak nog de vraag of de kwaliteit op termijn gehandhaafd blijft. De gemeente Tilburg stelt ons nu in staat om onderzoek uit te voeren. De HSB-elementen van de buitengevel worden met Supafil inblaaswol geïsoleerd behalve twee HSB-elementen die met sorghum worden ingeblazen. Dit isolatiemateriaal wordt gemaakt van de stengel van graan en is een restproduct van de voedselproductie. De isolatiekwaliteit van deze HSB-elementen met sorghum, één in de voorgevel en één in de achtergevel, worden met sensoren gemonitord.”

Kim Stekelenburg meent dat de werkwijze die nu is gevolgd om een duurzaam gebouw te realiseren, zeer goed navolgbaar is bij andere projecten. “We hebben veel tijd gespendeerd aan het inventariseren van het oogstbare materiaal uit het oude gebouw. Ook het oogsten zelf is intensief, zoals bijvoorbeeld het ontspijkeren van het gebruikte hout. Maar daar kan je rekening mee houden. Met al heeft het project niet veel meer energie en tijd gekost dan een traditioneel project.”

Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan andere aspecten van duurzaamheid. Belaveld wordt aangesloten op een circulair watersysteem. Dit betekent dat het grijswater wordt opgevangen om bijvoorbeeld de toiletten mee door te spoelen of dat het hemelwater wordt opgevangen om het groen buiten water te geven.

Toelichting fundering: Op basis van informatie uit de markt is de werkelijke milieu-impact van het in het werk toegepaste beton benaderd. Uitgangspunt voor de benadering was een MKI van 11,46 per kuub beton voor de poeren, de funderingsbalken en de betonvloer. Om deze betonsamenstellingen realistisch mee te kunnen nemen in de berekening, is de milieu-impact van het betonmengsel omgerekend naar een product dat aanwezig is in de NMD. Om aan bovenstaande uitgangspunten te voldoen heeft BINX samen met Heidelberg Materials ECOCRETE 20 C20/25 XC1 F4 CEM III/B 42,5N toegepast.