Uitgelicht CAT1 milieuverklaring – Negatieve milieukosten met greenSand halfverharding en brekerzand
beeld: greenSand
Vorige maand heeft GreenSand Civiel BV twee milieuverklaringen met een min-teken aan de database toegevoegd. Dat betekent dat de berekende milieukosten van deze producten negatief zijn en dat door toedoen van deze producten de milieuprestatie van een bouwwerk zal verbeteren. De milieukosten voor een m³ greenSand halfverharding bedragen € - 5,10 en voor een m³ greenSand brekerzand € - 17,82. Voor beide producten geldt dat de kosten zijn berekend voor een levensduur van 100 jaar. Meteen dringt zich de vraag op hoe dit mogelijk is. Marjon van Diepen van greenSand vertelt over de werking van olivijn, de grondstof van de greenSand-producten, en hoe dit gesteente kan helpen om onze klimaatdoelen te behalen.
GreenSand levert producten voor de aanleg van fietspaden, wandelwegen en parkeerplaatsen. Toch is Marjon van Diepen geen ‘stratenmaker’. Zij noemt zichzelf ‘CO₂-opruimer’. Het bedrijf heeft namelijk niet de missie om de Nederlandse openbare ruimte zoveel mogelijk te bestraten, maar om een bijdrage te leveren aan de oplossing van het klimaatprobleem. Voorop staat dat de producten die we hebben van zeer goede kwaliteit zijn, een halfverharding van olivijnzand is heel hard, is rolstoelvriendelijk, blijft lang mooi en heeft nauwelijks onderhoud nodig. Daarnaast heeft het de unieke eigenschap dat het CO₂ opruimt. ‘1 kilo greenSand ruimt 1 kilo CO₂ op uit de atmosfeer’, zo vermelden de productbeschrijvingen. Deze producten zijn gemaakt van gesteenten die olivijn bevatten. De halfverharding en het brekerzand zijn de eerste producten van greenSand die in de Nationale Milieudatabase (NMD) zijn opgenomen. Daarnaast levert greenSand ook nog andere toepassingen van olivijn, zoals siersplit, en producten waarin olivijn is verwerkt, waaronder tuingrond en potaarde. Het zijn allemaal bruikbare toepassingen met het doel het groene mineraal in te zetten voor het opruimen van CO₂ in de atmosfeer.
Marjon van Diepen
“In de beoogde toepassing worden onze producten in de openlucht over de grond uitgestrooid”, vertelt Marjon van Diepen. “Op het moment dat de producten met water en met CO₂ in aanraking komen, ontstaat er een chemische reactie. De reactie wordt op gang gebracht door het olivijn. Na het reactieproces blijven kalkachtige stoffen en magnesium over. Het magnesium is afkomstig uit het olivijn, verdwijnt in de grond en zorgt voor verbetering van de grond. Het CO₂ wordt vervolgens permanent in het kalkgesteente opgenomen.”
Om CO₂ uit de atmosfeer te halen en vast te leggen, dient Olivijn te verweren. Als olivijn verweert, start de chemische reactie waardoor CO₂ wordt opgenomen. “Net zoals metaal roest, moet olivijn verweren. Het proces werkt optimaal als het olivijn uit kleine gradaties bestaat. Wanneer het gesteente fijn wordt gemalen, verweert het sneller, krijgt het meer oppervlakte en heeft het meer contactmogelijkheden met water en CO₂. Het gesteente verweert tot kalk. Hoe sneller het verweert, des te sneller wordt CO₂ opgelost. Gradaties 0-2 mm, zoals bijvoorbeeld zand, verweren tot wel 62% binnen de eerste honderd jaar.”
Hoeveel CO₂ ruim ik op?
De hoeveelheid CO₂ die je precies opruimt is afhankelijk van het aantal gewicht wat je nodig hebt voor je project. Je kan uitgaan van 1 ton CO₂ per 1 ton Olivijn. Dit kan alleen wel honderden jaren duren voor de grote gradatie, maar dan zijn de stenen in omgang en ze blijven hun werk doen voor de generaties die na ons komen. Bij de NMD wordt standaard met een periode van 100 jaar gerekend. In werkelijkheid zijn de milieukosten (de voetafdruk in het milieu) nog iets lager en dat wil zeggen dat de milieukwaliteit verbeterd.
Bron: greenSand
Het was om die reden dat Eddy Wijnker, de oprichter van het bedrijf, voor de naam ‘greenSand’, koos. “Hoe intensiever de fiets- en wandelpaden worden gebruikt, hoe sneller de verwering optreedt en des te meer CO₂ er wordt opgeruimd. Verder is ook de temperatuur, de zuurgraad van de grond van invloed op de verwering. Hoe zuurder de grond en hoe sneller de verwering werkt.”
De milieuverklaringen van greenSand brekerzand en greenSand halfverharding laten duidelijk zien dat de grote milieuwinst wordt behaald in de gebruiksfase (fase B van de LCA) met betrekking tot de uitstoot van broeikasgassen. De milieukosten van de producten met betrekking tot het Global Warming Potential (GWP) zijn overduidelijk negatief en dat betekent dat in deze fase van de LCA de producten bijdragen aan de vermindering van het broeikaseffect. Daarnaast kunnen de producten na hun eerste levensfase worden hergebruikt. Ook dit draagt in positieve zin bij aan de negatieve milieukosten van de producten.
“Zo heeft een Spaanse spoorwegmaatschappij olivijnhoudend gesteente tussen de rails gelegd. Ook met grote brokken wordt CO₂ uit de atmosfeer gehaald. Alleen is de verwering minder snel. Het voordeel is dat deze steenbrokken na het gebruik tussen de rails als secundair materiaal weer een nieuwe bestemming kunnen krijgen en dat de CO₂ opname gewoon doorgaat totdat het hele gesteente verweerd is.”
De som der milieukosten worden echter in negatieve zin beïnvloed door de transportkosten in de productiefase. Het transport van het gesteente zorgt voor een wezenlijke verhoging van de kosten. Niettemin is er geen gebrek aan voorraad. Zo’n 40% van de aardmantel bestaat uit olivijn. Het behoort tot de meest voorkomende mineralen in de aardkorst. Ook in de diepe lagen van de Nederlandse bodem is olivijn te vinden, maar de winning daarvan is niet eenvoudig. Delving is het makkelijkst in vulkanisch gebied, waar het als stollingsgesteente aan de oppervlakte komt en het met dagmijnbouw kan worden gewonnen.
“De transportkosten worden bepaald door de locatie van de steengroeve. Wij werken met steengroeven in Spanje en Noorwegen. Dat is geen willekeurige keuze. Het gesteente is daar goed te delven en van goede kwaliteit. Wij winnen olivijn uit duniet en serpentijn. Deze gesteenten bevatten meer dan 90% olivijn. Bovendien heeft het olivijn uit deze steengroeven een hoog gehalte aan magnesium.”
Noot van de redactie:
De MKI-score geeft de milieubelasting over de levensloop van een product aan door gewogen scores voor verschillende impact-categorieën en levensfasen op te tellen. Een negatieve MKI-score is vanuit het oogpunt van milieuprestatie gunstig. Hoe lager de score hoe beter. Het betekent dat het bouwproduct een positief effect heeft op de aldus berekende milieukwaliteit van een bouwwerk. Voor meer informatie over deze weging verwijzen we naar sectie 3.6 van de Bepalingsmethode.
Een negatieve MKI-score kan voortkomen uit één impact-categorie of levensfase, en betekent dus niet automatisch een gunstig milieueffect in alle impactcategorieën of gedurende alle levensfasen. Het is daarom belangrijk om naast de totale MKI-score ook de milieubelasting per categorie en fase te bekijken om ongunstige milieueffecten te identificeren.
Bij categorie 3 milieuverklaringen kunnen de onderliggende milieubelastingen per impactcategorie en levensfase worden geanalyseerd om een beter begrip te krijgen van waar en hoe de milieubelasting ontstaat. Dit biedt een diepgaander inzicht in de totale milieubelasting.
Houd er rekening mee dat bij categorie 1 en 2 milieuverklaringen deze analyse niet kan worden uitgevoerd vanwege de vertrouwelijkheid van de onderliggende data. In deze gevallen wordt alleen de totale MKI-score weergegeven.