In deze blog vertel ik u graag over een drietal ontwikkelingen die er momenteel spelen. Allereerst de getekende convenanten bij de opdrachtgevende overheden in de Provincie Utrecht en de Metropoolregio Amsterdam. Ten tweede zijn er belangrijke dossiers die er spelen op Europees niveau. En tenslotte stip ik graag nog een aantal ontwikkelingen aan die komen vanuit de markt.
Ter informatie voor de BMNL heeft de Stichting NMD een notitie opgesteld met een nadere duiding van deze ontwikkelingen en de link met het Europese beleid.
Regionaal effectief sturen op duurzaam bouwen
Begin oktober hebben de Provincie Utrecht en de Metropoolregio Amsterdam (MRA) twee convenanten getekend. Hierin hebben zij ambitieuze afspraken gemaakt over het proces van opdracht geven tot (ver)bouwen. Deze afspraken gaan verder dan de wettelijke normen. Zo willen zij dat nieuwbouw energieneutraal wordt en willen zij een strengere MPG bereiken. Er zijn 3 niveaus gesteld voor de MPG: brons is 0,75; zilver is 0,5; goud is nog scherper. De convenanten zijn ondertekend door 3 provincies, 33 gemeenten en 33 marktpartijen (bouwers, ontwikkelaars en corporaties). De afspraken gaan dus over een groot gebied met veel projecten. De impact op duurzaam bouwen is hiermee in potentie groot.
De afspraken gaan over circulariteit, natuurinclusiviteit, biodiversiteit en energiegebruik. De convenanten zijn vanaf 1 januari 2023 leidraad bij de aanbestedingen. Bouwbedrijven worden gestimuleerd om ambitieuzer in te schrijven en te bouwen dan de norm voorschrijft. De afspraken zijn innovatief: er worden geen maatregelen (bijvoorbeeld zonnepanelen) voorgeschreven, maar er wordt getoetst op prestatieniveau. Wij juichen dit toe. Dit geeft vrijheid aan de markt om volop te innoveren. Het wordt spannend om te zien hoe dit afgedwongen wordt in een woningmarkt die onder druk staat en met de behoefte aan veel nieuwe woningen.
De opdrachtgevende overheden verdienen wat mij betreft een pluim omdat zij hiermee hun nek uitsteken en voorop willen lopen op het gebied van duurzame en circulaire bouw.
Europese ontwikkelingen
In Europa speelt een aantal voor de bouw belangrijke dossiers: de herziening van de Verordening Bouwproducten, de verbreding van de Richtlijn Ecodesign naar duurzame producten in het algemeen en last but not least meer nadruk op kernindicatoren duurzame gebouwen volgens Level(s).
Het NMD-stelsel is al helemaal ingericht op dat voorgenomen beleid van de Europese Commissie. Evenals vele landen is de Bepalingsmethode milieuprestatie, en dus ook de NMD, gebaseerd op de EN 15804+A2.
Ook ontwikkelt de Stichting NMD, evenals de macro-objective 1 – use stage energy uit Level(s), om de BENG-prestatie naast de bekende kWh/yr ook de milieu-impact uit te drukken in gelijke eenheden als bij materiaalgebruik. Op deze manier kan eenduidig en controleerbaar worden geoptimaliseerd in het circulair bouwen.
Sturing op alleen emissies is belangrijk maar suboptimaal. Het NMD-stelsel richt zich op circulair bouwen en neemt op basis van de EN 15804+A2 integraal impactcategorieën als GWP (CO2eq), uitputting (fossiele) grondstoffen in beschouwing. Daarna vindt een weging plaats naar een uiteindelijke 1-puntscore MKI/MPG. Eventueel kan daarbij nog een maximum aan GWP worden aangehouden, zoals met de Rc-waarde is gedaan bij de BENG-eisen.
Op korte en middellange termijn verwachten wij vanuit Europa de volgende ontwikkelingen:
- a) Stimulering van een vrijwillige toepassing van een uniform framework van indicatoren voor een duurzaam gebouw via het programma Level(s)
- b) Berekening van de milieuprestatie van een gebouw met de producten die daarin blijvend zijn aangebracht, volgens de EN 15978. Een norm waarop de Bepalingsmethode milieuprestatie bouwwerken al is geënt.
- c) Sturing op harmonisatie van milieurelevante productinformatie voor zowel de professional als de consument
- d) Stevige inzet op een digitaal paspoort van bouwproducten en bouwwerkinstallaties als een milieurelevante prestatieverklaring.
De facto werkt de NMD al als zodanig en is met de NMD-viewer al een rudimentair digitaal paspoort van een milieurelevante prestatieverklaring.
Ontwikkelingen vanuit de markt
Vanuit de markt zijn er ook volop ontwikkelingen. Een aantal marktpartijen heeft zich verenigd in Gideon, de beweging die zich actief inzet om de klimaatdoelen van Parijs voor de bouw te behalen. Gideon heeft Manifest 2.0 uitgebracht: “Bouwen binnen Gideon gaat ervanuit dat de Nederlandse bouw veel meer moet doen dan tot nu toe is gedaan om de Parijse klimaatdoelen te realiseren. Aangezien Nederland aanzienlijk achterloopt op het transitieschema, zo stelt Gideon, is een reductie van 60% van de CO₂-uitstoot onvoldoende en is een reductie van 75% in 2030 een logischere doelstelling. In het transitieproces ziet Gideon een belangrijke rol weggelegd voor het milieuprestatiestelsel. Ervan uitgaande dat de transitie een zeer lastige opgave is en dat het MKI-MPG stelsel daarbij een belangrijke rol speelt, wil Gideon met het Manifest 2.0 het in mei van dit jaar uitgebrachte adviesrapport nader duiden en aansturen.
Het manifest benoemt drie hoofdpunten:
- Introduceer een aanvullende MPG-indicator. Deze indicator toont alléén de impact bij de productie en bouw (fasen A1-A5), waarmee direct gestuurd kan worden op de CO₂-uitstoot tijdens de bouw.
- Bepaal een carbon budget voor de bouw. Een carbon budget maakt duidelijk welke CO₂-emissieruimte de bouwsector nog heeft, waardoor scherper gestuurd kan worden op het innovatietempo dat nodig is voor een klimaatneutrale bouwsector.
- Verbeter het milieuprestatiestelsel. Het huidige stelsel is een goede basis, maar vraagt om doorontwikkeling om effectiever te sturen.
Het manifest geeft stof tot nadenken over de doorontwikkeling van het stelsel. Sowieso ben ik blij met de aandacht voor het milieuprestatiestelsel en ben ik ook verheugd dat de opstellers van het adviesrapport uitgaan van de centrale positionering van het NMD-stelsel. Het MPG/MKI-stelsel met de 19 milieueffectcategorieën vormt de basis. Stichting NMD werkt continu aan de kwaliteitsborging van het stelsel, waaronder een aantal aandachtpunten die in het rapport zijn genoemd. Ook wij gaan ervan uit dat meer Europese samenhang in de markt voor stabiliteit en zekerheid zorgt en in het belang van het stelsel is. We zijn volop bezig om de Nationale Database uit te breiden met categorie 1 en 2 productkaarten, om de kwaliteit van de data van te verbeteren en om de toepassing van de MPG te verbreden naar meer gebouwfuncties en naar renovatie en transformatie.
Daarnaast hebben wij ook indicatoren ontwikkeld die sturen op de circulariteit van een bouwproduct, n.a.v. het rapport CB’23. De modulaire opbouw van de database maakt het nu al mogelijk om alle milieueffecten van een bouwwerk a.g.v. de productie van bouwproducten en bouwwerkinstallaties en de bouw, dus module A1 – A5, in beeld te krijgen. Het alleen sturen op CO₂-uitstoot is daarin sub-optimaal Want het is juist de kracht van het NMD-stelsel dat het over alle milieueffecten gaat.
Gelukkig praten niet alleen over beleid maar hebben wij ook volop aandacht voor wat er in de praktijk gebeurt. Daar geven wij regelmatig aandacht aan in onze rubriek Uitgelicht categorie 1 productkaarthouder
De genoemde ontwikkelingen zijn mooie voorbeelden die zich doorvertalen in de praktijk: deze maand bekijken we:
Isovlas Isolatiemateriaal
