Woningcorporaties aan de slag met circulariteit

“Je moet gewoon de durf hebben om het te doen.”

Nederland telt meer dan 8 miljoen woningen, waarvan 2,3 miljoen huurwoningen. De huurwoningen worden door ruim 300 woningcorporaties beheerd. Qua aantal woningen zijn de corporaties derhalve een belangrijke factor in de verduurzaming van het Nederlandse woningbestand. Wat gebeurt er in corporatieland op dit gebied? Hoe duurzaam en circulair zijn de onderhouds- en verbouwingsprojecten in de huursector? Gebeurt er meer dan het na-isoleren van woningen en het plaatsen van PV-panelen op het dak? Lisa Verhaeghe de Naeyer vertelt over haar werk bij Groene Huisvesters, een samenwerkingsverband van een 20 woningcorporaties, het Ministerie van Binnenlandse Zaken, VNG, de Woonbond en Aedes. 

Samen met haar collega Marlou Boerbooms zet zij jaarlijks een programma op om de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad te versnellen door kennis en inspirerende voorbeelden over dit onderwerp te verzamelen en te delen. Lisa: “Groene Huisvesters is een onafhankelijk platform voor en door woningcorporaties. Momenteel gaat het om 20 corporaties; van kleine tot zeer grote corporaties. Het platform bestaat al meer dan 10 jaar. Al vanaf het begin houden wij ons bezig met klimaatadaptatie en circulariteit in samenwerking met de huurders, maar de focus lag vooral bij de energietransitie. Zo’n vier jaar geleden is de focus nadrukkelijk ook bij de beperking van de CO₂-uitstoot en circulariteit komen te liggen.”

Wat is de reden dat corporaties zich nu zijn gaan verdiepen in circulariteit?

“Vaak begint het met het in beeld brengen van de materiaal- en afvalstromen. Enerzijds wordt dit gedaan vanuit de overtuiging dat circulariteit deel uitmaakt van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid, maar anderzijds groeit het besef dat het financieel gunstig kan zijn om materialen uit bestaande woningen te ‘oogsten’. Een mooi voorbeeld daarvan is het renovatieproject Bavodorp in Haarlem van woningcorporatie Ymere. Vanuit Ymere werd aanvankelijk gedacht aan slopen en nieuwbouw. In de loop van het ontwikkelingsproces hebben ze toch een vergelijking gemaakt met een circulaire aanpak van de renovatie. Dat was enerzijds te danken aan de enthousiaste en bezielende inzet van projectmanager Hester ten Zijthoff, maar anderzijds werden de verduurzamingskeuzes gebaseerd op een Total-Cost-of-Ownership-benadering. De betaalbaarheid stond toch op de eerste plaats. Toen zij eenmaal groen licht had gekregen om Bavodorp circulair te renoveren, werd iedereen enthousiast. Circulariteit is onder andere terug te vinden in de dakpannen, de houten balken, de betonnen fundering, de trappen en een materialenpaspoort. Een mooi resultaat is dat het inkoopbeleid van Ymere voortaan meer op hergebruik wordt gericht. Het is nu een schoolvoorbeeld voor circulair renoveren die wij graag aan de andere corporaties laten zien. We vertellen er wel bij dat je er goed over moet nadenken. Je kan het namelijk niet alleen doen. Naast afstemming met de bewoners is het erg belangrijk om op dit punt met de architect en de sloper zorgvuldig samen te werken.”

Een voorbeeld van circulair renoveren is het renovatieproject Bavodorp in Haarlem van woningcorporatie Ymere. In het project zijn diverse circulaire maatregelen uitgevoerd. Daarnaast zijn er maatregelen getroffen uit het oogpunt van klimaatadaptatie. Zo is er gedacht aan bevordering van de biodiversiteit, worden zonneschermen geplaatst ter voorkoming van oververhitting en wordt de droogte tegen gegaan met behulp van regentonnen en infiltratiekratten. Een brochure over de maatregelen en het ontwikkelingsproces van de renovatie van Bavodorp is te downloaden op de site van Groene Huisvesters.

Welke duurzaamheidsthema’s slaan het breed aan bij de corporaties?

“Van oudsher is er grote interesse voor de sessies over energietransitie en er komt steeds meer aandacht voor klimaatadaptatie. Bij dat laatste onderwerp hebben we het over wateroverlast, oververhitting van de woning en een groene leefomgeving. Het thema circulariteit staat ook in de belangstelling. Dat is omdat het nieuw en spannend is, maar er is nog een wereld hierin te winnen. De aandacht binnen het thema circulariteit is bovendien zeer divers. De ene corporatie richt zich op sloop en hergebruik, een andere op houtbouw, ketensamenwerking of circulair uitvragen en weer een andere is bezig met de losmaakbare, circulaire keuken en badkamer.”

Hoe gaan jullie verder?

“Wij hebben jarenlang vanuit onze Academie fysieke bijeenkomsten verzorgd. We hadden een zaal en dan waren wij blij als er 60 deelnemers waren. Nu met onze onlinebijeenkomsten is ons publiek verviervoudigd en bereiken we veel meer mensen. Dat zijn vaak mensen die in het projectmanagement zitten, maar niet in het bestuur van een corporatie. Om een beeld te krijgen van de zienswijzen van de bestuurders, hebben wij een ‘roadshow’ opgezet. Wij zijn op bezoek gegaan bij 26 bestuurlijke netwerken en zijn met de bestuurders het gesprek aangegaan over klimaatadapatie en circulariteit. De resultaten van deze gesprekken presenteren we op 1 juni. Dat gaan we weer gebruiken voor een vervolgstap in het circulair en klimaatadaptief maken van het corporatiebestand. Over het geheel merken we dat er nog watervrees is om met circulair renoveren aan de slag te gaan. Maar je moet gewoon de durf hebben om het te doen.”
Voor verder info over het werk en de activiteiten (o.a. de Academie en de Roadshow) is te vinden op de site van Groene Huisvesters.

Milieudatabase.nl wil graag projecten met een lage MPG laten zien. Laat het ons weten als u aan een project werkt of heeft gewerkt met een MPG van 0,5 of lager. U kunt u project aanmelden via mailadres communicatie@milieudatabase.nl

Lees meer: